جزوه زمین شناسی نفت

بخشی از متن فایل
سنگ مخزن(Reservoir Rock):
همانطور که قبلاً بیان گردید پس از تشکیل طبقات سنگ منشاء به علت فشارهای جانبی و سطحی و همچنین فرونشستگی طبقات، به طرف بالا و گاهی به اطراف، حرکت و مهاجرت نفت صورت خواهد گرفت. اگر در مسیر مهاجرت مخزن مناسبی که بتواند نفت‌ها را در خود حفظ و نگهداری نماید وجود داشته باشد هیدروکربورها می‌توانند در داخل آن جمع شود.
مخازن نفتی برای آنکه بتواند مقدار کافی نفت را در خود ذخیره کرده و به طور کلی اقتصادی باشند می‌بایست شرایط زیر را دارا باشند:
۱- برای آنکه نفت‌های در مخزن حفظ شوند باید سطح فوقانی مخزن غیرقابل نفوذ باشد، که در غیر این صورت نفت‌ها به سطح زمین رسیده و از بین می‌روند.
۲- یک مخزن نفت برای آنکه قادر باشد مقدار کافی نفت را در خود ذخیره نماید باید به اندازه کافی خلل و فرج (Porosity)و یا شکاف و ترک(Fracture) داشته باشد.
۳- داشتن خلل و فرج برای مخزن به تنهایی کافی نبوده بلکه این منافذ باید توسط راه‌های کم و بیش کوچک به هم وصل باشند به گونه‌ای که مایعات و نفت‌ها بتوانند به آسانی از یک نقطه به نقطه دیگر حرکت کنند. حرکت مایعات در درون سنگ‌ها را نفوذپذیری (تراوائی(Permeability)) می‌نامند و واحد آن دارسی(Darcy) و میلی‌دارسی( Milli -Darcy) است.
۴- شکل مخزن: برای آنکه یک مخزن نفت فشار کافی برای راندن هیدروکربورها به خارج داشته باشد باید از نظر انحناء تاقدیس، خوب باشد. اختلاف ارتفاع بین بالاترین نقطه تاقدیس و پائین‌ترین نقطه آن که امکان جمع شدن نفت‌ها در آن وجود دارد بستگی قائم(Vertical closure) نامیده می‌شود. بدیهی است هرچه مقدار بستگی بیشتر باشد مخزن ارزش بیشتری خواهد داشت.
۵- طول، عرض و ضخامت مخزن: با در نظر گرفتن آنکه هرچه ضخامت مخزن بیشتر باشد امکان تجمع مقدار بیشتری از ترکیبات هیدروکربوری وجود دارد، لذا اهیمت ضخامت مخزن معلوم می‌شود.
سن زمین‌شناسی سنگ‌های مخازن هیدروکربوری
از نظر زمین‌شناسی نفت‌ها در اغلب طبقات مربوط به دوره‌های گذشته دیده می‌شوند، ولی نفت‌های متعلق به دوران‌های قدیمی نظیر دوران اول و دوم زمین‌شناسی وسعت چندانی ندارند به طوری که سنگ‌های مخزن مربوط به پرکامبرین، کامبرین و تریاس، هر کدام کمتر از یک درصد مجموعه‌های نفتی دنیا را تشکیل می‌دهند. همچنین رسوبات پلیئستوسن در اکثر قریب به اتفاق مناطق فاقد نفت هستند، حال آنکه رسوبات دوران سوم بیش از ۵۸ درصد، کرتاسه ۱۸ درصد و رسوبات پالئوزوئیک ۱۵ درصد نفت دنیا را تأمین می‌کنند.
بنابراین براساس آنچه که بیان شد، تقریباً عمده نفت‌های موجود متعلق به تشکیلات دوره کرتاسه و دوران سوم زمین‌شناسی هستند.