جزوه جامعه شناسی سازمانها قلی پور

بخشی از متن فایل
فصل دوم: ریشه های جامعه شناختی شکل گیری نظریه های سازمان و مدیریت
انقالب صنعتی و شکل گیری سازمانها
قدمت سازمانها به اندازه قدمت بشر اجتماعی است؛ اما شیوع سازمانها به شکل امروزی و به تبع آن مطالعه سازمان به عنوان یک
رشته علمی قدمت چندانی ندارد و سابقه آن به انقالب صنعتی بر می گردد.
نظریات اولیه درباره سازمان و مدیریت زمانی شکل گرفت که علوم تجربی در همه زمینه های زندگی انسان وارد شد و زمینه برای
تحقیقات علمی مهیا گردید. مدیریت علمی و سازمان عقالیی ناشی از همین تأکید بر علم در آن دوره است. از سوی دیگر شکل
گیری و شکل پذیری جوامع مدرن، با ایجاد سازمانها در ارتباط بوده است و سازمانهای رسمی نیز در نتیجه تحول جوامع از سنتی
به مدرن شکل گرفته اند.
سازمان و مدیریت یک حوزه مطالعاتی میان رشته ای است و در شکل گیری نظریه های سازمان و مدیریت، علومی همچون جامعه
شناسی، علوم سیاسی، ریاضیات، حقوق و اقتصاد نقش داشته اند. بعد از انقالب صنعتی، انگلستان »اولین کارگاه جهان« شد. ساخت
ماشین های ریسندگی و ایجاد کارگاه های نساجی مرحله اول تحول صنعتی بود. به دنبال صنعت نساجی تحوالتی در زمینه تولید
آهن و فوالد رخ داد. آهن و ذغال سنگ از عناصر اصلی فیزیکی انقالب صنعتی بودند. به زودی کشتی آهنی، پل آهنی و راه آهنی
ساخته شدند. استفاده از نیروی بخار به جای آب تحول شگرف دیگری پدید آورد و به تدریج انقالب صنعتی به بخش های دیگر
نیز کشیده شد و نظام مبتنی بر کشاورزی جامعه انگلستان با انقالب صنعتی به نظام صنعتی تبدیل گردید.
به طور کلی وفاق اجتماع، ثبات سیاسی، اقتصاد آزاد مبتنی بر بازار، استقبال گسترده از تجارت، تمرکز مالکیت و یکپارچگی اراضی
که صرفه جویی به مقیاس را برای استفاده از ابزار مکانیزه امکانپذیر می ساخت، سرمایه گذاری در سیستم حمل و نقل کارآمد بویژه
حمل و نقل دریایی و … از عوامل اصلی وقوع انقالب صنعتی در انگلستان بوده اند.
در اواخر قرن نوزدهم آمریکا در زمینه رشد و گسترش سیستم کارخانه ای، موفقیت قابل مالحظه ای به دست آورد و روندی که در
انگلستان شروع شده بود در آمریکا به بار نشست. شواهد تاریخی نشان می دهد در آمریکا سیاست های دولت و به طور کلی سیستم
سیاسی در دست جامعه تجار است و دولت نمی تواند با استقالل سیاست گذاری کند. پروتستانیزم، فردگرایی را تقویت و مقابله با
دولت گسترده را تشویق می کند.
شیوع سازمانها و تداول مدیریت توجه مهندسان )مثل تیلور(، جامعه شناسان )مثل وبر و دورکیم(، اقتصاددانان )مثل آدام اسمیت( را
به خود جلب کرد. وضعیت و شرایط جوامع در شکل گیری نظریه های سازمان نقش اساسی داشته است. بعد از انقالب صنعتی
جامعه دستخوش تحول اساسی )در زمینه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و … ( شد و سرمایه داری صنعتی، سلسله مراتب سنتی
جوامع فئودالی را که قرن ها دوام داشت را از بین برد. و نتیجه تقسیم کار بود که باالترین کارایی را تحقق بخشیده بود. این گام
اول در ایجاد و توسعه سازمانهای سلسله مراتبی بود که ایجاد طبقه ای به نام مدیریت را ضروری می ساخت. سپس کمبود
استعدادهای مدیریتی و نیروی کار ماهر مسئله ای بود که سازمانهای جدید اقتصادی با آن مواجه شدند و مدیریت مورد عمل
اصطالحاً »هویج و چوب« )وعده و وعید( بود که برای انگیزش و تحریک کاربرد داشت. بنابراین در شکل گیری نظریه های سازمان
عقالیی و مدیریت آن به طور کلی اخالق پروتستانی، اقتصاد بازار و داروینیسم اجتماعی تأثیر اساسی داشته است