جزوه درس تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (در حوزه پزشکی)

بخشی از متن فایل
فصل پنجم
هنر در تمدن اسلامی
قرنها پیش از اسلام ایرانیان و رومیان با هنر آشنا شده بودند . هنر عرب شعر و سرود و خط عربی بود . از پیوند
هنر ایرانی ، یونانی ، مصري و سوري زیر فرمان اسلام (تعالیم اسلامی) هنر اسلامی بوجود آمد که با ساخت
مساجد و کاخهاي باشکوهآغاز شد .
در مساجد و مدارس و مقابر و بقاع متبرکه درسه شکل معماري اسلامی خودش را نشان داد . از کهن ترین بناهاي
اسلامی مسجد جامع دمشق در سالهاي ۸۷ تا ۹۶ در دوران اولیه ساخته شد و کاخ هشام بن عبدالملک در اسپانیا
(بین سالهاي ۱۰۵ تا ۱۲۵ (با تاثیر از هنر ایرانی ( شیرهاي افسانه اي بالدار ) ساخته شد و در اسپانیا مسجد
جامع قرطبه با منارههاي بلند و ستونهاي متعدد از نمونههاي زیباي هنراسلامی است .
ظرفهاي شیشه اي سبز ، شفاف ، سفید و لعابدار و گلدانهاي مسی و پارچه هاي دستباف و حریر و ملیله دوزي
هاي زیبا نمونه اي از هنرهاي زیباي اسلامی در فسطاط و قاهره حیرت ناصرخسرو را برانگیخته است .
در۶۹ ق در بیت المقدس در سمت شمالی مسجدالاقصی بر فراز صخره ، گنبد باشکوه قبۀ الصخره ساخته شد که با
گنبد کلیساي مزار عیسی ( ع ) برابري میکرد که حیرت صلیبیان را برمی انگخیت .
از قرن ۴ ق تا قرن ۱۰ ق ایران مهد هنر و هنر آفرینی در جهان اسلام بود مانند بناي آرامگاه شاه اسماعیل
سامانی در بخارا در قرن ۴ ق و بعد آرامگاه قابوس وشمگیر در گنبد قابوس (سال ۳۹۷ ق) . در این بناها بجاي
ستون هاي سنگی از پایه هاي آجري وطاقهاي قوسی شکل ایوان و رواق استفاده شده است .
در دوره سلجوقی آجر به زینت بناها افزوده شد و کم کم حواشی نما و متن داخل با کاشی زینت داده شد و چهار
ایوان و نمازخانه گنبدار در مساجد ایرانی بکار رفت . از اواخر قرن ۵ ق هنر گچ و گچ بري و بعد نقوش گیاهی و
اسلیمی و سپس کاشی معرق با رنگهاي گوناگون به ظهور رسید . در همان دوره سلجوقی بود که ظروف سفالین
زیبا با لعاب رنگی وآب طلا هنر آن دوره بود و بعد هنر ایرانی روي ابریشم و پارچه هاي زربافت و قطعات
فلزي و کنده کاري روي فلزات بکار رفت .
با حمله مغول هنرهاي دستی در ایران رو به انحطاط گذاشته شد ولی در دوره تیموریان از هنر فلزکاري ،
شاهکارهایی مشاهد می شود . در دوره صفویه هنر فولاد و مشبک کاري هم بی نظیر بود و سپس هنر نسخه هاي
خطی به مینیاتورهاي زیبا آغاز و همچنین خطاطی از نوع نستعلیق و شکسته از نوآوري هاي ایرانیان بود .
هنر و معماري ترکان و آسیاي صغیر (ترکیه) وابسته به هنر و معماري ایرانی بود که در حمله مغول و فرار
هنرمندان به آن سرزمین بدست آوردند .
با حمله مغول به ایران ، در مصر سلطان بیبرس از هنرمندان حمایت کرد و باعث شد کههنراسلامی از بین نرود .
غازان خان هفتمین ایلخان مغول که مسلمان شده بود (در اواخر قرن ۷ ق) پایتخت خود تبریز را به کانون دانش و
هنر اسلامی تبدیل و وزیرش رشید الدین فضل اله همدانی مجموعه بناهاي فرهنگی و علمی به نام ربع رشیدي در
رشته هاي علوم ، نقاشی و خطاطی و مینیاتور سازي را بنا کرد و خود رشید الدین هم کتاب جامع التواریخ را
تالیف نمود