جزوه درس آشنایی با فلسفه اسلامی پیام نور

بخشی از متن فایل
بخش سوم: نگاهی به متافیزیک و دانششناسی
آغاز فلسفه:
✓ تاریخ فلسفه را میتوان به ۴ مرحله الف( آغاز پیدایش فلسفه تا زمان سقراط، ب( با سقراط شروع و ظهور افالطون به
اوج رسید، ج( از ارسطو تا دکارت و د( با دکارت شروع و تا زمان حال ادامه دارد.
✓ نخستین پرسشهای فلسفی، پرسش های متافیزیکی یعنی پرسشهایی درباره “بودن” و واقعیت حقیقی بود.
✓ متافیزیک نه تنها بخش بنیادی فلسفه بلکه سرآغاز آن نیز هست.
✓ دانششناسی که درباره شناسایی و چگونگی شناختن است، از بخشهایی بوده که در دورههای بعد پدید آمده است.
✓ میان این پرسش که بودن یا واقعیت حقیقی چیست با این پرسش که شناختن این واقعیت حقیقی چگونه ممکن است،
پیوندی منطقی در کار است.
✓ نخستین نمونههای پرسشهای متافیزیکی را میتوان در نوشتههای دانایان هند به نام اوپانیشادها مشاهده کرد.
✓ در نوشتههای فوق، سخن بر سر اصل و آغاز و بنیاد جهان و درباره سرچشمه و خاستگاه هستی است.
✓ روش نویسندگان اوپانیشادها، تمثیل است.
✓ برای آن اصل و آغاز در نوشتههای فوق، گاهی از تعبیر “برهمن” بمعنی قدرت مقدس و گاهی از تعبیر “اتمن” بمعنی
خو د استفاده شده است.
✓ از تعبیرات گوناگون مشخص میشود که سخن آنان درباره بنیادی یگانه و معنوی بوده که همه چیز از او پدید آمده و به
او باز میگردد که به تمثیل “خود” انسان، “خود” مینامند.
✓ این دانایان با تعابیر فلسفی – عرفانی، برای نخستین بار از نمایان شدن »یک« در »بسیار« و از تجلی »وحدت« در
»کثرت« سخن میگویند.
✓ شناخت این بنیاد و سرچشمه هستی جز از راه توجه به خویش و شناخت “خود” خویش، ممکن نیست.
✓ توجه به بنیاد معنوی هستی در سخنان الئوتسه و زرتشت که در همین دوران در چین و ایران ظهور کردند نیز مییابیم.
✓ الئوتسه در اشاره به این بنیاد، نام تائو را برگزید زیرا تائو، جاودانی است و نامی که بتوان نامید، جاودانی نیست.
✓ زرتشت در سرودهای آسمانی خود )گاتاها( اهورا مزدا را چون آفریننده انسان و جهان و زندگانی و همه نیروهای نیک،
ستود.
✓ ظهور بودا در همین دوران بوده ولی اندیشه وی بیشتر بسوی انسان و رستگاری او از راه شناخت و کوشش است و از این
رو، بیشتر جنبه روانشناسی فلسفی دارد.
✓ نگاه فیلسوفان یونان که فیزیولوگ )فیلسوف طبیعت( نامیده میشدند، بسوی طبیعت است.
✓ پرسش فالسفه یونانی درباره اصل و سرچشمه و حتی مایه نمودهای گوناگون طبیعی است.
✓ پرسش شرقیان، بیشتر جنبه دینی – فلسفی داشته و پرسش یونانیان، بیشتر دارای جنبه علمی – فلسفی است.
✓ فالسفه یونان را نمیتوان ماتریالیست نامید چون الف( جدا کردن مادی و معنوی در دوره های بعد انجام شد و ب( بجز
عناصر چهارگانه از عواملی چون خرد، مهر و کین و هوش نیز سخن گفتهاند.
✓ اندیشه ۲ فیلسوف یونانی یعنی هراکلیتوس و پارمنیدس که به سنجش مفاهیم بنیادی متافیزیک یعنی بودن، نبودن و
شدن پرداختند، اهمیت بیشتری دارد.