جزوه مبانی برنامه ریزی شهری

بخشی از متن فایل
– ویژگی شهر های فراصنعتی:
جوامع صنعتی پیشرفته از نیمه قرن بیستم وارد مرحله جدیدي از توسعه خود نام برده میشود. « پسا صنعتی » شدند که عموماً از آن با واژه دوران دو جامعه شناس متخصص در جوامع مدرن، دانیل بل آمریکایی و آلن تورن فرانسوي، در سال هاي ابتدایی دهه ۷۰ قرن بیستم، این مفهوم را مطرح کردند.هر دو متفکر معتقد بودند که جامعه سرمایه داري متأخر از دهه ۷۰ دچار دگرگونی هایی اساسی شده است که آن را به شدت از دوران صنعتی پیشین متفاوت می کند. به باور آنها، این تفاوت به همان اندازه و حتی بیشتر از تفاوتی بود که جامعه صنعتی را از دوران پیشصنعتی و کشاورزي پیشین جدا می کرد.مهم ترین پارامترهایی که در ای مورد مطرح میشدند، موارد زیر بودند:
-۱ تبدیل شدن زندگی شهري به نوع اصلی و به زودي نوع یگانه زندگی انسان ها، پدید آمدن کلان شهرها که داراي مشخصات اجتماعی، فرهنگی و فن آورانه خاص خود هستند؛ یعنی چندگانگی و تنوع بسیار شدید فرهنگی، تجمع ثروت و قدرت در ابعاد غول آسا و پدید آمدن شبکه هاي فن سالارانه و کلان ساختارها معماري و همچنین تأکید هرچه بیشتر بر مفهوم طراحیشهري.
-۲ کاهش سهم بخش کشاورزي- به حداقل ممکن- در کل اقتصاد، کاهش قابل ملاحظه بخش صنعتی در اقتصاد و تبدیل شدن بخش خدمات به مهم ترین و پرثمرترین حوزه فعالیت هاي اقتصادي
۳ افزایشبسیار زیاد مبادلات سرمایه اي، مالی شدن خارق العاده بازارهاي سرمایه اي و ادغام سرمایه ها در سطح جهان.
-۴ انقلاب اطلاعاتی، گسترش نظام هاي شبکه هاي اطلاعاتی مبتنی بر گردآوري،انباشت، پردازش و توزیع اطلاعات با سرعت بالا و با پیچیدگی هاي بسیار، با اتکا به وابستگیهرچه بیشتر به رایانه ها و فناوريخودکاري.
-۵ فرآیند موسوم به صنعت زدایی، یعنی خروج هرچه بیشتر بخش هاي صنعتی از کشورهاي صنعتی پیشین و جاي گرفتن آنها در کشورهاي در حال توسعه به دلیل دستمزدهاي پایین کارگران و کمبود امتیازات اجتماعی آنها. افزون بر این، مشکلات بخش صنعتی(آلایندگی، هزینه هاي اجتماعی گزاف آن و تنش اجتماعی) نیز موجب دوري مراکز صنعتی از این کشورها شده اند.
۵– مادر شهر- کلان شهرها –تکنوشهر- شهر اطلاعاتی –شهر مجازي
۶- سیر تحول شهرنشینی در ایران به سه دوره تقسیم می شود:
اول : سیر تحول شهرنشینی، شهرگرایی و شهرسازي قبل از اسلام، این دوره حدودا از قرن نهم ق.م. آغاز شده و تا قرن هفتم میلادي ادامه می یابد. این دوره منطبق بر شروع تمدن شهري ایرانی بوده و با حمله مسلمانان به ایران و فتح ایران به دست آنان پایان می پذیرد.
دوم : سیر تحول شهرنشینی، شهرگرایی و شهرسازي بعد از اسلام، این دوره با استقرار اولین حکومت هاي مستقل داخلی در ایران شروع شده و تا سال ۱۲۰۰ قمري، ۱۱۶۵ شمسی و ۱۸۷۶ میلادي، عصر صنعت و شروع سلسله قاجار ادامه می یابد.
سوم : سیر تحول شهرنشینی، شهرگرایی و شهرسازي در دوران معاصر، این دوره با استقرار حکومت قاجار در ایران شروع می شود.
۷– ساختار شهر در این دوره شامل چند عنصر اصلی است: اول مسجد که بهعنوان نماد اصلی شهر اسلامی از زمان تشکیل حکومت اسلامی در شهر مدینه، تا این زمان نقشی پررنگ داشته و روز به روز بر اهمیت آن افزوده میشد. مسجد بهعنوان مهمترین عنصر کالبدي اسلام در شهر، مرکز شهرها را براي شکلگیري و حضور خود انتخاب مینمود و مرتفعترین عنصر شهر بود. دوم بازار که عمومیترین فضاي شهري و ستون فقرات شهر محسوب میشد. بازار به دور مسجد و مدرسه میچرخد و آن را در بر میگیرد. این در هم تنیدگی نمادهاي دین و اقتصاد، یکی از وجوه تفاوت شهرهاي اسلامی با شهرهاي اروپایی است، تفاوتی که از همه جانبهبودن دستورات اسلام در مقابل دستورات مسیحیت کاتولیک نشأت میگیرد.
سوم محلات مسکونی شهرها در دوران اسلامی است. با گسترش شهر اسلامی، کمکم روستاییان شروع به مهاجرت کرده و بدین وسیله محلات مختلف شهر، شکل میگرفتند. محلاتی که وجه تمایز آنها از یکدیگر یا عوامل قومیتی بودند، یا عوامل مذهبی و یا شغل اهالی ساکن در آنها. هر محله، خود واحدي منسجم بوده که ساکنان آن براساس یکی از عوامل پیشگفته کنار هم جمع میشدهاند.
چهارم میدان است. میدان اصلی شهر که در مرکز شهر واقع میشد محل اصلی تجمعات و همچنین نقطهي کانونی اتصال عناصر مختلف مذهبی، اقتصادي و حکومتی بود مانند میدان نقش جهان اصفهان. میدانهایی نیز در مقیاس کوچکتر در هر محله وجود داشت که اصلیترین فضاي تعاملی در محله محسوب میگردید. پنجم گذرها بوده است. اصلیترین وظیفهي گذرها، ارتباطدادن عناصر مختلف شهري بوده است. در عین اینکه فضاي تعاملی نیز محسوب میگردیدهاند.